مقدمه
قبل از مطالعه مقاله پارک در کوچه؛ آیا پنچری خودرو مجاز است؟ ذکر این مقدمه لازم است. شهرنشینی، افزایش تعداد خودروها و محدودیت فضای پارک، باعث شکل‌گیری نوعی از تعارض‌های شهری شده است که نمود آن در یک جمله ساده اما پرتنش در کوچه‌ها نمایان می‌شود: «اگر اینجا پارک کنی، ماشینت رو پنچر می‌کنم!» یا «پارک= پنچری».
این عبارت، امروزه در برخی محله‌ها روی دیوار یا کاغذهایی پشت شیشه خودروها دیده می‌شود. اما واقعاً آیا افراد حق دارند روبه‌روی منزلشان را ملک شخصی تلقی کنند؟ آیا تهدید به پنچر کردن خودرو، مبنای قانونی دارد؟ «پارک در کوچه» که معبر عمومی محسوب می‌شود، آیا از نظر قانونی مجاز است؟ و مهم‌تر، اگر واقعاً کسی خودروی پارک‌شده را پنچر کند، چه عواقب حقوقی و کیفری در انتظار اوست؟
در این مقاله به شکل دقیق و مستند، این موضوع را بررسی خواهیم کرد. خواهیم دید که «پنچری خودرو» نه‌تنها رفتاری ناپسند و غیراخلاقی است، بلکه طبق قانون مجازات اسلامی، جرم تلقی می‌شود و قابل پیگرد قانونی است. مقاله با زبانی ساده اما حقوقی، به بررسی تمام ابعاد این موضوع می‌پردازد تا شهروندان با آگاهی از حقوق خود، از درگیری‌های بی‌مورد دوری کنند و از مسیر قانونی پیگیر مشکلات احتمالی شوند. رعایت قانون در محیط‌های شهری تضمین‌کننده نظم و آرامش جمعی است.
پارک در کوچه؛ حق عمومی یا مالکیت خصوصی؟
حال در پاسخ به سوال پارک در کوچه؛ آیا پنچری خودرو مجاز است؟در ابتدا باید بدانیم که کوچه‌ها و خیابان‌ها، از منظر حقوق عمومی و قوانین شهرداری، در زمره اموال عمومی محسوب می‌شوند. مطابق ماده ۲۴ قانون مدنی، «هیچکس نمی‌تواند طرق و شوارع عامه و کوچه هائی راکه آخرآنها مسدود نیست تملک نماید». بنابراین برخلاف تصور برخی افراد، «پارک در کوچه» مقابل منزل شخصی، حق مالکانه ایجاد نمی‌کند. وقتی ملکی سند رسمی دارد، فقط در چهارچوب آن می‌توان مدعی مالکیت شد. پیاده‌رو، کوچه، و خیابان از شمول این مالکیت خارج‌اند.
تبصره 1 ماده 55 قانون شهرداری‌های اینگونه بیان می‌کند:« سد معابر عمومی و اشغال پیاده‌روها و استفاده غیر مجاز آنها و میدانها و پارکها و باغ های عمومی برای کسب و یا سکنی و یا هر عنوان‌دیگری ممنوع است و شهرداری مکلف است از آن جلوگیری و در رفع موانع موجود و آزاد نمودن معابر و اماکن مذکور فوق وسیله مأمورین خود راسا ً‌اقدام کند.»
این تبصره حاوی نکاتی است که توجه به آن بسیار اهمیت دارد. اول اینکه هیچ کس نمی‌تواند ادعایی نسبت به معابر عمومی داشته باشد، هر چند جلو در منزل شخص باشد. دوم اینکه صرفاً چنانچه هر شخصی معبر عمومی را سد نماید وظیفه شهرداری برطرف کردن آن است. سوم اینکه چنانچه در معابر عمومی پارک می‌نمایید چنانچه سد معبر نکنید و مکان مورد نظر مطابق تابلوهای راهنمایی و رانندگی، علامت‌گذاری (توقف ممنوع) نشده باشد، مانعی ندارد.
تهدید به پنچر کردن خودرو؛ نقض قانون یا حق طبیعی؟
یکی از عبارات رایج در این زمینه، «ماشینت رو پنچر می‌کنم» یا «پارک = پنچری» است که گاه روی کاغذ نوشته شده و گاه به شکل شفاهی گفته می‌شود. باید توجه داشت که تهدید به آسیب رساندن به اموال دیگران، طبق ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) جرم محسوب می‌شود. متن ماده به صراحت می‌گوید:
«هرگاه کسی دیگری را به قتل یا ضررهای بدنی یا شرافتی یا مالی تهدید کند، اعم از اینکه به این واسطه تقاضای وجه یا مال یا تقاضای انجام امر یا ترک فعلی کرده یا نکرده باشد، به مجازات شلاق تا ۷۴ ضربه یا حبس از یک ماه تا یک سال محکوم خواهد شد.»
بنابراین حتی تهدید به پنچر کردن خودرو، بدون آنکه عمل انجام شود، جرم است و قابل شکایت در دادسرا می‌باشد. این تهدید، صرف‌نظر از اینکه انجام شود یا نه، تعرض به آرامش و امنیت روانی شهروندان محسوب می‌شود و از سوی دادسرا قابل تعقیب کیفری است.
پنچری خودرو؛ مصداق بارز تخریب مال غیر
اگر تهدید به پنچر کردن، به اقدام عملی منجر شود، یعنی فردی با ابزار یا شیء تیز، تایر خودرو را سوراخ کند، وارد حوزه «جرم تخریب» شده‌ایم. طبق ماده ۶۷۷ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات):
«هرکس عمداً اشیاء منقول یا غیرمنقول متعلق به دیگری را تخریب نماید یا به هر نحو کلاً یا بعضاً تلف نماید و یا از کار اندازد به حبس از سه ماه تا یک سال و شش ماه، [و] در صورتی که میزان خسارت وارده یکصد میلیون (۱۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال یا کمتر باشد به جزای نقدی تا دو برابر معادل خسارت وارده محکوم خواهد شد.»
بر این اساس، پنچری خودرو به‌عنوان اموال منقول، تخریب مال غیر، محسوب می‌شود و مرتکب آن با ارائه شکایت توسط زیان‌دیده، به مجازات حبس محکوم خواهد شد. همچنین در کنار مجازات کیفری، مکلف به پرداخت خسارت نیز خواهد بود.
جبران خسارت؛ مسئولیت مدنی و مطالبه ضرر و زیان
قانون مدنی نیز برای این موضوع راهکار دارد. بر اساس مواد ۳۲۸ و ۳۳۱ قانون مدنی، هر کس به مال دیگری خسارت وارد کند، ضامن است و باید آن را جبران کند، حتی اگر این خسارت از روی عمد یا بی‌احتیاطی بوده باشد.
در چنین مواردی، علاوه بر شکایت کیفری، مالک خودرو می‌تواند دعوی مطالبه خسارت اقامه کرده و با ارائه فاکتور پنچرگیری، تعویض لاستیک یا تعمیرات، هزینه‌ها را از شخص خاطی بگیرد. در این مسیر، ارائه فیلم دوربین مداربسته، شهادت شهود یا حتی اعتراف فرد در فضای مجازی می‌تواند به عنوان مدرک در دادگاه استفاده شود.
آیا نصب تابلو «پارک نکن» قانونی است؟
برخی افراد برای جلوگیری از پارک خودرو مقابل منزلشان، اقدام به نصب تابلوهایی با مضامین «پارک نکنید، درب منزل است»، یا حتی «پارک ممنوع» یا «پارک = پنچری» می‌کنند. باید دانست که تنها مراجع دارای صلاحیت مثل شهرداری، پلیس راهور یا راهنمایی و رانندگی می‌توانند علائم قانونی نصب کنند.
نصب تابلوی پارک ممنوع توسط اشخاص حقیقی، وجاهت قانونی ندارد و ممکن است از سوی شهرداری جمع‌آوری شود. در مواردی، این تابلوها مصداق «اشغال فضای عمومی» تلقی شده و مشمول برخورد قانونی نیز خواهد شد.
مثال: شکایت به خاطر پنچری خودرو در تهران
در سال ۱۴۰۱ در یکی از مناطق شمال تهران، فردی با ارجاع به دوربین‌های مداربسته و ارائه فاکتور تعمیرگاه، توانست علیه همسایه‌ای که لاستیک خودرواش را به‌دلیل پارک مقابل خانه‌اش پنچر کرده بود، شکایت کند. دادسرا با استناد به ماده ۶۷۷ قانون مجازات اسلامی، حکم به مجازات فرد و پرداخت کامل خسارت داد.
نتیجه‌گیری
با افزایش تعداد خودروها و کاهش فضای پارک، لزوم رعایت حقوق یکدیگر در فضای عمومی بیش از پیش اهمیت یافته است. موضوع «پارک در کوچه» نباید به محلی برای درگیری‌های لفظی یا خشونت و تهدید تبدیل شود.
کوچه‌ها و خیابان‌ها متعلق به عموم شهروندان هستند و هیچکس حق ندارد بدون مجوز قانونی، مالکیت آن را مطالبه یا مانع استفاده دیگران شود. تهدید به پنچر کردن خودرو، و بدتر از آن، اقدام به تخریب تایر یا وسایل نقلیه، طبق قانون مجازات اسلامی جرم بوده و برای مرتکب تبعات کیفری و حقوقی جدی دارد.
در چنین شرایطی، بهترین راه، رجوع به قانون، گفتگو، احترام به حقوق یکدیگر و اطلاع‌رسانی صحیح است. اگر شخصی با پارک خودرو در مقابل منزل مشکل دارد، می‌تواند از طریق مراجع قانونی و با استناد به مقررات، اقدام کند، نه با تهدید و تخریب. فرهنگ شهری نیازمند آگاهی، قانون‌مداری و مدارا با یکدیگر است.
در نهایت، این آگاهی حقوقی است که ما را از خشونت، درگیری و بی‌نظمی شهری نجات خواهد داد. چنانچه مقاله «پارک در کوچه؛ آیا پنچری خودرو مجاز است؟» برای شما مفید بود کانت بگذارید.
انتشار در سایت راوی حق