چگونه می‌توانیم یک قرارداد را فسخ کنیم؟
برای دانستن نحوه فسخ قرارداد، ابتدا توضیح این مقدمه لازم است. اول اینکه فسخ به این معناست که تنها یک طرف قرارداد بتواند آن را منحل کند. دوم اینکه ما 2 نوع قرارداد در حقوق داریم. 1- قرارداد لازم 2- قرارداد جایز.
قرارداد لازم به قراردادی می‌گویند که به محض اینکه بسته شود، دیگر نمی‌توانید آن را فسخ کنید و باید به آن پایبند باشید. البته قرارداد لازم در مواردی قابل فسخ است که به آن خواهیم پرداخت. در حقوق ما اکثریت قراردادهایی که بسته می‌شود لازم هستند. قرارداد لازم مثل بیع انواع خرید و فروش‌ها، اجاره، صلح و تقریباًَ تمامی قراردادهایی که دو نفر با هم منعقد می‌کنند.
دومین مورد قراردادهای جایز است که در قانون ما تعداد آن مشخص است. قرارداد جایز به قراردادی می‌گویند که هر کدام از طرفین هر وقت دلشان بخواهد بدون هیچ دلیلی می‌توانند آن را منحل کنند. تعداد قراردادهای جایز در قانون آمده و عبارت است از وکالت، عاریه، ودیعه، مضاربه، شرکت، جعاله.
نکته: در صورتی که قراردادی منعقد شد و شک داشتید که قرارداد لازم است یا جایز. اصل بر لازم بودن قرارداد است.
منحل کردن قرارداد جایز
با توجه توضیح بالا نتیجه می‌گیریم که در حالت عادی، شخص می‌تواند به راحتی قرارداد جایز را هر وقت خواست منحل کند. امّا شما نمی‌توانید قرارداد لازمی را که بسته‌اید فسخ کنید و این یادداشت نیز در خصوص نحوه فسخ قرارداد لازم است. برای فسخ قرارداد باید شما حق فسخ داشته باشید.
ایجاد حق فسخ به موجب قرارداد و قانون
همانطور که ذکر کردیم اصل بر لزوم قراردادها است. به این معنی که اگر قراردادی را منعقد کردید باید به آن پایبند باشید و نمی‌توانید بدون دلیل آن را منحل کنید. موارد فسخ به شرح زیر است:
-
ایجاد حق فسخ در قالب شرط: شما در قرارداد شرط می‌کنید: «در صورتی که طرف مقابل به تعهدش عمل نکند، حق فسخ برای شما ایجاد می‌شود». وقتی چنین شرطی در قرارداد ذکر می‌کنید و طرف مقابل به تعهداتش عمل نمی‌کند. شما می‌توانید قرارداد را فسخ کنید. به این شرطی که در قرارداد می‌آید و حق فسخ ایجاد می‌کند، خیار تخلف از شرط می‌گویند.
-
گاهی مطابق قانون برای هر یک از طرفین حق فسخ ایجاد می‌شود. مطابق قانون در 12 مورد برای طرفین قرارداد حق فسخ ایجاد می‌شود. یکی از این موارد را در بند بالا ذکر کردیم. به عنوان مثال اگر شخصی شما را فریب داد و با شما معامله کرد، با توجه به خیار تدلیس (فریب در معامله) می‌توانید قرارداد را فسخ کنید. به این 12 مورد خیارات می‌گویند.