چک و سفته به عنوان اهرم فشار
یکی از اهرم‌های فشار بعد از اتمام قرارداد کار، چک و سفته‌ای است که کارفرما در ابتدای شروع به همکاری از کارگر (کارمند) اخذ کرده است. واقعیت آن است که نه در قانون کار و نه درهیچ دستورالعمل و بخشنامه ای، اجازه دریافت چک و سفته از کارگر به کارفرما را نداده اند.
تضمین ندهیم؛ اما اگر مجبور شدیم چگونه رفتار کنیم؟
همواره این طور نیست که کارگر با کارفرما موضع برابری داشته باشد. از طرفی، زمانی که افراد شدیداً دنبال کار هستند و با بیکاری هم اموراتشان نمی‌گذرد، گاه مجبور می‌شوند به این خواسته کارفرما تن دهند. حالا اگر در چنین موقعیتی، افراد به ناچار چک یا سفته دادند، حتماً باید به خاطر داشته باشند که هیچ وقت نباید چک یا سفته‌ی سفید امضا نه به کارفرما و نه به هیچ شخص دیگری بدهند.
حتماً در چک یا سفته‌ای که به کارفرما می دهند بنویسند در وجه کارفرما، مثلاً آقای فلانی مدیرعامل شرکت، صادر شد و حتماً رو یا پشت سفته بنویسند، که این تضمین بابت قرارداد کار به کارفرما داده شد. در قرارداد کار هم حتماً شماره چک و سفته درج شود. و بهتر است که از آن چک و سفته کپی بگیرند. حالا، ممکن است بپرسید فایده این کارها چیست؟
پیشگیری از ریسک های آینده
فایده چنین اقدامی آن است که اگر کارفرما روزی به هر دلیلی خواست آن چک و سفته را به اجرا بگذارد. کارگر مستندات کافی برای دفاع در اختیار داشته باشد و بگوید که این بابت قرارداد کار بوده است. و به این ترتیب بتواند فرآیند اجرا گذاشتن چک و سفته را متوقف کند. چون سفته و چک جز اسناد لازم‌الاجرا هستند و دارنده سفته و چک به صرف اینکه آن را به اجرا بگذارد، می‌تواند به‌راحتی اموال صادرکننده سفته را توقیف کند. اما وقتی، پای قرارداد کار در میان باشد دیگر ماجرا به این سادگی نخواهد بود.
پس از پایان همکاری، کارفرما از استرداد چک و سفته خودداری می کند؛ حالا چطور؟
باز احتمال دارد که برخی نتوانند در زمان امضای قرارداد، اقداماتی مثل نوشتن شماره چک و سفته در قرارداد را انجام بدهند. در این صورت چطور باید موضوع را مدیریت کرد؟
بهترین کار این است که از طریق دفاتر خدمات الکتروینک قضایی. اظهارنامه‌ای خطاب به کارفرما فرستاده شود با این مضمون که سفته ارائه شده به رسم امانت بوده است. اکنون با اتمام همکاری سفته را مسترد نمایید. مزیت چنین اظهارنامه‌ای آن است که کارفرما با دیدن جدیت کارمند در پیگیری موضوع، متوجه خواهد شد که ارسال‌کننده اظهارنامه آمادگی اقدام قضایی را دارد. پس این احتمال وجود دارد که تضمین را مسترد کند.
اما اگه بعد از ارسال اظهارنامه هم‌چنان کارفرما از پس دادن تضمین خودداری کرد. اینجا کارگر می‌تواند از طریق دادسرا از کارفرما شکایت کیفری خیانت در امانت را طرح کند. معمولاً رویه دادگاه‌ها در چنین مواردی آن است، که اگر ثابت شود رابطه کارگری و کارفرمایی در میان بوده است. کارفرما علی‌رغم درخواست کارگر، چک یا سفته تضمین را مسترد نکرده، نسبت به صدور حکم کیفری اقدام می‌کند. البته با توجه به اینکه کارفرما شخص حقیقی یا حقوقی باشد. محتمل است که حسب مورد به حبس یا جزای نقدی حکم صادر شود.
