مقدمه
در روند دادرسی، طرفین دعوا ممکن است به دلایل مختلف احساس کنند که شخص ثالثی در موضوع مورد اختلاف ذی‌نفع است و حضور او می‌تواند به روشن شدن حقیقت کمک کند. در چنین مواردی، نهاد حقوقی «جلب ثالث» به عنوان یکی از ابزارهای دادرسی در اختیار طرفین دعوا قرار دارد.
جلب ثالث به معنای وارد کردن شخص دیگری به دعوای در حال رسیدگی است که می‌تواند بر حقوق و تکالیف طرفین تأثیر بگذارد. این دعوا نقش مهمی در تحقق عدالت دارد، زیرا ممکن است شخص ثالث دارای اطلاعاتی باشد که در تعیین نتیجه پرونده تأثیرگذار باشد.
این دعوا در قانون آیین دادرسی مدنی ایران مورد توجه قرار گرفته و شرایط خاصی برای آن پیش‌بینی شده است. عدم رعایت این شرایط می‌تواند منجر به رد درخواست جلب ثالث از سوی دادگاه شود. در این مقاله، به بررسی دقیق مفهوم، شرایط قانونی، نحوه رسیدگی و آثار این دعوا پرداخته و با ارائه مثال‌های کاربردی، درک بهتری از آن خواهیم داشت.
مفهوم و ماهیت دعوای جلب ثالث
جلب ثالث نوعی دعواست که یکی از طرفین دعوای اصلی، به‌منظور حمایت از حقوق خود، شخص دیگری را به دعوای جاری وارد می‌کند. این اقدام معمولاً زمانی انجام می‌شود که جالب (فردی که درخواست جلب را مطرح می‌کند) معتقد باشد که شخص ثالث در نتیجه دعوا تأثیرگذار است یا مسئولیت پرداخت خسارت را بر عهده دارد.
تفاوت جلب ثالث با سایر دعاوی مرتبط:
جلب ثالث به درخواست یکی از طرفین دعوا انجام می‌شود، در حالی که ورود ثالث به اراده شخص ثالث وابسته است.
اعتراض شخص ثالث زمانی مطرح می‌شود که فردی خارج از دعوا متوجه شود که رأی صادره به ضرر اوست.
شرایط قانونی جلب ثالث
مطابق ماده ۱۳۵ قانون آیین دادرسی مدنی، شرایط اصلی برای پذیرش دعوای جلب ثالث عبارت‌اند از:
-
موجه بودن درخواست: فرد جالب باید دلایل منطقی و قانونی برای ورود شخص ثالث ارائه دهد.
-
ارتباط موضوعی با دعوای اصلی: شخص ثالث باید به نحوی در موضوع دعوا ذی‌نفع باشد.
-
طرح درخواست در مهلت قانونی: مطابق ماده ۱۳5 قانون آیین دادرسی مدنی، جلب ثالث باید تا پایان جلسه اول دادرسی انجام شود، مگر در شرایط خاص. مهلت تقدیم دادخواست 3 روز است.
مراحل رسیدگی به دعوای جلب ثالث
-
ارائه دادخواست جلب ثالث: جالب باید با ارائه دادخواست و ذکر دلایل کافی، درخواست خود را ثبت کند.
-
بررسی توسط دادگاه: قاضی ابتدا بررسی می‌کند که آیا شرایط قانونی برای جلب ثالث وجود دارد یا خیر.
-
ورود ثالث به دعوا: در صورت پذیرش، شخص ثالث به عنوان یکی از طرفین دعوا شناخته شده و حق دفاع خواهد داشت.
آثار و نتایج دعوای جلب ثالث
تأثیر بر نتیجه دعوای اصلی: جلب ثالث می‌تواند موجب تغییر نتیجه پرونده شود.
تأخیر در روند دادرسی: در برخی موارد، ورود شخص ثالث ممکن است باعث طولانی شدن رسیدگی شود.
تغییر در حقوق و تعهدات طرفین: بسته به شرایط، ممکن است مسئولیت حقوقی برخی از طرفین تغییر کند.
مثال‌های کاربردی از دعوای جلب ثالث
مثال ۱: فرض کنید شخصی علیه شرکتی بابت عدم پرداخت مبلغ قرارداد شکایت کرده است. شرکت معتقد است که مقصر اصلی تأمین‌کننده‌ای بوده که کالاها را معیوب تحویل داده است. در این حالت، شرکت می‌تواند تأمین‌کننده را به عنوان ثالث به دعوا جلب کند.
مثال ۲: در یک پرونده تصادف رانندگی، راننده مقصر مدعی است که نقص فنی خودرو ناشی از تعمیر غیراصولی تعمیرکار بوده است. در این صورت، راننده می‌تواند تعمیرکار را به عنوان شخص ثالث به دادگاه معرفی کند.
نتیجه‌گیری
دعوای جلب ثالث یکی از ابزارهای مهم در دادرسی مدنی است که به طرفین اجازه می‌دهد افراد مؤثر در پرونده را به دعوا وارد کنند. این دعوا می‌تواند تأثیر بسزایی در تعیین تکلیف نهایی پرونده داشته باشد و از تضییع حقوق طرفین جلوگیری کند.
با این حال، استفاده از این دعوا مستلزم رعایت شرایط قانونی است و هرگونه کوتاهی در ارائه دلایل مستدل می‌تواند منجر به رد درخواست جلب ثالث شود. بنابراین، توصیه می‌شود که افراد قبل از اقدام، از وکیل دادگستری بهره ببرند تا از موفقیت دعوای خود اطمینان حاصل کنند.
این دعوا علاوه بر تسهیل فرآیند دادرسی، می‌تواند از صدور آرای ناعادلانه جلوگیری کند. با توجه به اهمیت این موضوع، آشنایی با قوانین و رویه‌های مربوطه برای همه افرادی که درگیر دعاوی حقوقی هستند، ضروری است.
نویسنده محمدعلی پوریانیک جهت انتشار در سایت راوی حق