تفاوت حق سرقفلی با حق کسب و پیشه و تجارت

     حق سرقفلی چه تفاوت‌هایی با حق کسب و پیشه دارد؟

    قبل از اینکه به موضوع تفاوت‌ حق سرقفلی با حق کسب و پیشه و تجارت بپردازیم لازم است بدانید که برخی افراد، به دلایلی که در یادداشت «چرا برخی حق سرقفلی با حق کسب و پیشه و تجارت را یکی می‌دانند؟» راجع به آن توضیح دادیم، حق سرقفلی با حق کسب و پیشه را یکی می‌دانند. اما این دو از نظر ماهوی با یکدیگر متفاوت هستند. این تفاوت‌ها شامل موارد زیر است:

• اولین تفاوت حق سرقفلی با حق کسب و پیشه و تجارت این است که.: حق سرقفلی ملک تجاری به محض ساخت و دریافت پایان‌کار در ملک ایجاد می‌شود و مالک می‌تواند آن را به فروش برساند. یا ممکن است به محض اجاره ملک به مستأجر ایجاد شود و در حقیقت مربوط به ملک تجاری است. معمولاً برای ایجاد حق سرقفلی، مستأجر بعد از تنظیم قرارداد اجاره، به موجر مبلغی را پرداخت می‌کند و حق سرقفلی برای وی ایجاد می‌شود. اما حق کسب و پیشه در ابتدا وجود ندارد و بعد از تداوم یک کسب در مکان تجاری ایجاد می‌شود.

• دومین تفاوت این است که.: برخی معتقد هستند چون حق کسب و پیشه در ابتدای اجاره، هنوز ایجاد نشده و به وجود نیامده است، با توجه به قاعده «عدم امکان اسقاط مالم یجب» نمی‌توان آن را ساقط کرد. در صورتی که حق سرقفلی در ملک تجاری وجود دارد و امکان اسقاط آن هم هست.

نکته: البته بنده به تفاوت این بند اعتقادی نداشته چرا که معتقدم: وقتی چیزی منشأ آن به وجود می‌آید می‌توان آن را اسقاط کرد. در خصوص حق کسب و پیشه نیز با توجه به انعقاد قرارداد اجاره که منشأ حق کسب و پیشه است، می‌توان آن را ساقط نمود. ضمن اینکه با ایجاد منشأ (قرارداد اجاره)، حق کسب و پیشه بر اساس قانون موجر و مستأجر مصوب سال 1356 خود به خود ایجاد می‌شود. در نتیجه از قاعده «عدم امکان اسقاط مالم یجب» خارج بوده و قابل اسقاط است.

• تفاوت سوم: حق کسب و پیشه مربوط به شغل و کسب مستأجر است. این حق در طول مدت اجاره و فعالیت مستأجر برای شغل وی ایجاد می‌شود. به نوعی اعتبار مستأجر در شغل مورد استفاده در ملک تجاری است. این حق ناشی از تلاش مستأجر است هر چند مستأجر در ملک حق سرقفلی نداشته باشد.

• تفاوت چهارم: ممکن است مالک ملک تجاری خود را بدون حق سرقفلی به دیگری اجاره دهد و مستأجر با تداوم پیشه و شغل خود، دارای حق کسب و پیشه شود. و بر عکس آن ملکی با حق سرقفلی به اجاره داده شود و مستأجر کسب و کاری در آن راه‌اندازی نکند. لذا حق کسب و پیشه و تجارت در آن به وجود نمی‌آید.

• تفاوت پنجم: ارزش حق کسب و پیشه و تجارت به تعداد مشتری‌ها و اعتبار و رونق آن بستگی دارد اما ارزش سرقفلی به موقعیت و مکان تجاری وابسته است.

• ششمین تفاوت: حق سرقفلی جزو حقوق مالی بوده و قابل توقیف است. مبلغ آن کاملاً مشخص بوده و کارشناس به راحتی می‌تواند آن را به نرخ روز تعیین کند. اما ارزش حق کسب و پیشه و تجارت از ابتدا نامشخص است و کارشناس رسمی دادگستری با بررسی‌ فاکتورهای مربوط به کسب مستأجر، ارزش آن را تعیین می‌کند.

با توجه به توضیحات مذکور در زیر یک نمونه رأی تجدیدنظر را مطالعه کنید. قضات محترم دادگاه، در این رأی به صراحت، حق سرقفلی را از حق کسب و پیشه و تجارت را جدا کرده و راجع به آن توضیح داده‌اند.

نمونه رأی در خصوص تفاوت حق سرقفلی با حق کسب و پیشه و تجارت

نمونه حکم تفاوت‌های حق سرقفلی با حق کسب و پیشه و تجارت

صفحه 2- نمونه حکم تفاوت‌های حق سرقفلی با حق کسب و پیشه و تجارت

صفحه 3- نمونه حکم تفاوت‌های حق سرقفلی با حق کسب و پیشه و تجارت

4- نمونه حکم تفاوت‌های حق سرقفلی با حق کسب و پیشه و تجارت

نویسنده: محمدعلی پوریانیک